Από τον Ιστό 1.0, στον Ιστό 2.0 και σύντομα στον Ιστό 3.0

Η εξέλιξη με τις μεγάλες τεχνολογικές και κοινωνικές αλλαγές

Δημήτρης Γ. Καπόπουλος

Εφευρέτης του Web (Ιστού) είναι ο Sir Tim Berners-Lee. Αρχή του, το 1989.

Ο Ιστός (Web) έχει πλέον εξελιχθεί από ένα απλό παγκόσμιο σύστημα υπερκειμένου (hypertext) σε μία κατανεμημένη πλατφόρμα που επιτρέπει την αλληλεπίδραση του τελικού χρήστη (end-user).Το Web 1.0 είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει το πρώτο στάδιο ανάπτυξης του Web που χαρακτηρίζεται από απλούς στατικούς ιστότοπους. Ο όρος Web 1.0 εμφανίστηκε αφού η Darci DiNucci εισήγαγε τον όρο Web 2.0 το 1999. 

Η ορολογία Ιστός 2.0 χρησιμοποιείται για να περιγράψει κοινότητες βασισμένες στον Ιστό και υπηρεσίες που αποβλέπουν στη συνεργασία, την αποδοτικότητα και το μοίρασμα των πόρων.
Ένας διαδικτυακός τόπος στον Ιστό 2.0, παρέχει τη δυνατότητα της αλληλεπίδρασης μεταξύ των χρηστών και της αλλαγής των περιεχομένων του από αυτούς. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τους μη διαδραστικούς διαδικτυακούς τόπους, που περικλείονται στην έννοια του Ιστού 1.0, όπου οι χρήστες δεν έχουν δυναμικό ρόλο και το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να αναζητήσουν και να λάβουν πληροφορίες.
Βλέποντας λοιπόν την εξέλιξη του Ιστού ως προς την έννοια της διασυνδεσιμότητας, είναι φανερό ότι στον μεν Ιστό 1.0 έχουμε διασύνδεση πληροφοριών με τη μορφή συνδεδεμένων σελίδων, στον δε Ιστό 2.0 υπάρχει διασύνδεση ανθρώπων, στα πλαίσια της οποίας μπορούν να μοιράζονται και να τροποποιούν τις προς κοινή χρήση διατιθέμενες πληροφορίες. Ο Ιστός 2.0 θεωρεί κέντρο τον άνθρωπο και όχι την πληροφορία. Κατά συνέπεια, μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο μπορούμε να δούμε τον ρόλο του ανθρώπου να αλλάζει και να μετασχηματίζεται από παθητικό καταναλωτή περιεχομένου σε ενεργό δημιουργό περιεχομένου μιας παγκόσμιας κοινωνίας. Ο Ιστός 2.0 έχει επιφέρει την κοινωνική δικτύωση (social networking) με πλήθος διαδικτυακών εφαρμογών που υποστηρίζουν την επικοινωνία, τη συμμετοχή και τη διαδραστικότητα των ανθρώπων.
Με τον όρο κοινωνικά μέσα (social media) αναφερόμαστε στην ομάδα διαδικτυακών τόπων και εφαρμογών που βασίζονται στις αρχές του Ιστού 2.0 και επιτρέπουν τη δημιουργία περιεχομένου από τον χρήστη (user-generated content), την αλληλεπίδραση - συνεργασία και τον διαμοιρασμό του. Τα κοινωνικά μέσα προσφέρουν και υποστηρίζουν forums, wikis, microblogging, social networking, social bookmarking, social curation, κ.ά.
Μεταξύ των πολλών δημοφιλών διαδικτυακών τόπων κοινωνικής δικτύωσης αναφέρουμε τους: Wikipedia, youtube, facebook, twitter, linkedin, pinterest, instagram, myspace, ning και idealist. Οι διαδικτυακοί τόποι κοινωνικής δικτύωσης υπερισχύουν έναντι των κοινών διαδικτυακών τόπων, κατά τα ακόλουθα:

• Δίνουν την αίσθηση της κοινότητας.
• Προσφέρουν απλή πρόσβαση σε πολυμέσα.
• Συμβάλουν στον καλό προγραμματισμό των εκδηλώσεων.
• Είναι εύχρηστοι.
• Προσφέρουν δυνατότητα αξιολόγησης και σχολίων.

Οι κυριότερες από τις υπηρεσίες του Ιστού 2.0, είναι:

• Εφαρμογές Ιστού (Web application ή Web app). Αφορά λογισμικό που εκτελείται μέσα σε φυλλομετρητή Ιστού. Τα πλεονεκτήματα που μπορεί να έχουν οι χρήστες από τις εφαρμογές αυτές είναι τα ακόλουθα: Προσπέλαση δεδομένων από οπουδήποτε, λειτουργία ανεξάρτητη συσκευής, λειτουργία με την τελευταία έκδοση της εφαρμογής και περισσότερη ασφάλεια.
• Wikis. Πρόκειται για διαδικτυακούς τόπους το περιεχόμενο των οποίων μπορεί να δημιουργηθεί και να τροποποιηθεί από τον καθένα. Κατά συνέπεια, το τελικό αποτέλεσμα είναι προϊόν συνεργασίας. Πολλά wikis παρέχουν χώρο συζητήσεων, αναφορικά με τις επικείμενες ενημερώσεις. Το δημοφιλέστερο wiki δεν είναι άλλο από την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια Βικιπαιδεία (Wikipedia).
• RSS (Really Simple Syndication). Το RSS ενημερώνει τον χρήστη του Διαδικτύου για θέματα που τον ενδιαφέρουν, χωρίς αυτός να είναι αναγκασμένος να επισκεφτεί τις ιστοσελίδες, στις οποίες αυτά βρίσκονται, για να αναζητήσει την τυχόν ύπαρξή τους. Με τη βοήθεια των ροών RSS, ο ενδιαφερόμενος μπορεί να λαμβάνει άμεσα αυτόματες ειδοποιήσεις καθώς και ένα μέρος από το περιεχόμενο με το οποίο ενημερώθηκε κάποιος διαδικτυακός τόπος της αρεσκείας του.
• Μηχανές αναζήτησης (search engines). Για παράδειγμα: Google, bing και yahoo. Ο χρήστης μπορεί εισάγοντας λέξεις κλειδιά ή ολόκληρες φράσεις να κατευθύνει τη μηχανή αναζήτησης προς το περιεχόμενο που τον ενδιαφέρει.
• Έξυπνες αναζητήσεις (intelligent searching). Πρόκειται για αναζητήσεις οι οποίες μπορούν να πραγματοποιηθούν με προηγμένους τρόπους, όπως: Με βάση το περιεχόμενο αρχείων κειμένου, με στοιχεία πλην κειμένου (εικόνες, φυσική γλώσσα) και με διάφορες αξιολογήσεις (αριθμός αναφορών που υπάρχουν για το αναζητούμενο αντικείμενο, αριθμός επισκέψεων που έχουν πραγματοποιηθεί κ.ά.).
• Ετικέτες (tags ή tagging). Η ετικέτα είναι μια λέξη-κλειδί ή ένας περιγραφικός όρος που συνδέεται με ένα στοιχείο και χρησιμοποιείται σαν μέσο ταξινόμησης. H πιο γνωστή ετικέτα είναι η #tag, που χρησιμοποιείται κυρίως στο twitter. 
• Mashups. Πρόκειται για ιστοσελίδες που ενσωματώνουν περιεχόμενα από διάφορες άλλες διασυνδεδεμένες ιστοσελίδες παρεμφερούς περιεχομένου.
• Χώροι συζητήσεων (chat rooms). Η συζήτηση στο Διαδίκτυο συντελείται με δύο τρόπους. Ο πρώτος επιτρέπει την επικοινωνία απλώς με τη γραπτή ανταλλαγή μηνυμάτων σε πραγματικό χρόνο. Στον δεύτερο, η επικοινωνία γίνεται πάλι σε πραγματικό χρόνο αλλά με εικόνα, ήχο και κείμενο.
• Φόρουμ Ιστού (Web forum). Είναι διαδικτυακές εφαρμογές, που διαχειρίζονται το περιεχόμενο που δημιουργεί ο εγγεγραμμένος χρήστης και το οποίο σχετίζεται με κάποιο θέμα που έχει τεθεί προς συζήτηση. Στη λειτουργία των φόρουμ υπάρχουν τρεις διακριτοί ρόλοι: Ο διαχειριστής (ο υπεύθυνος για την τεχνική υποδομή και επάρκεια του χώρου), ο υποκινητής (αυτός που δημιουργεί τα προς συζήτηση θέματα) και ο συντονιστής (εξασφαλίζει ότι οι τοποθετήσεις των συμμετεχόντων παραμένουν εντός θέματος και υπακούουν σε κανόνες καλής συμπεριφοράς).
• Blogs. Υπήρξαν η πρώτη εφαρμογή του Ιστού 2.0. Πρόκειται για ιστοσελίδες οι οποίες δέχονται καταχωρήσεις των κατόχων τους με φθίνουσα χρονολογική σειρά, εν είδει ημερολογίου, ώστε οι πιο πρόσφατες να εμφανίζονται πρώτες. Τα αναρτώμενα άρθρα μπορούν να χαρακτηρισθούν ως προς την κατηγορία στην οποία ανήκουν, με βάσει κάποιες ετικέτες, που έχει ορίσει ο ιδιοκτήτης του blog. Στο τέλος κάθε δημοσίευσης υπάρχει ειδικός χώρος όπου οι επισκέπτες μπορούν να γράψουν σχόλια, τα οποία εμφανίζονται δημόσια. Οι αναγνώστες των blogs μπορούν μεν να σχολιάσουν, αλλά όχι και να ορίσουν τα θέματα προς ανάρτηση. Αυτό διαφέρει σημαντικά από τον διμερή χαρακτήρα που όπως είδαμε έχουν τα φόρουμ, όπου κάθε μέλος μπορεί να είναι συγγραφέας ή αναγνώστης ή και τα δύο.

Ας έρθουμε τώρα στον Ιστό 3.0.
Ο όρος Ιστός 3.0 χρησιμοποιείται για να δηλώσει την επόμενη μεγάλη εξέλιξη του Ιστού, που έχει ήδη αρχίσει και είναι ικανή να επιφέρει μεγάλες αλλαγές στην τεχνολογία και την κοινωνία.Ένας ακριβής ορισμός για τον Ιστό 3.0 δεν μπορεί να προβλεφθεί. Πολλοί όμως συμφωνούν ότι ο Ιστός 3.0 θα χαρακτηρίζεται από ικανότητα συσχετισμών και απόδοση νοήματος στα δεδομένα. Όταν ο υπολογιστής ‘καταλάβει’ το νόημα των δεδομένων θα μπορέσει να εκτελέσει έξυπνη αναζήτηση, να συνδυάσει και να αιτιολογήσει τα αποτελέσματα. Έτσι εξηγούνται και οι ονομασίες ‘έξυπνος Ιστός’ (intelligent Web) και σημασιολογικός Ιστός (semantic Web), που του αποδίδονται. Ο όρος σημασιολογικός Ιστός επινοήθηκε από τον Tim Berners-Lee, τον άνθρωπο που εφηύρε τον παγκόσμιο Ιστό. Ο Ιστός 3.0 θα είναι ένας χώρος όπου οι υπολογιστές θα μπορούν να διαβάζουν τις σελίδες του όπως οι άνθρωποι, ένα μέρος όπου οι μηχανές αναζήτησης και οι πράκτορες λογισμικού (software agents) θα μπορούν να ερευνούν καλύτερα στο Διαδίκτυο και να βρίσκουν αυτό που πραγματικά θέλουμε.
Ο Ιστός 3.0 θα διαχειρίζεται μία μεγάλη συλλογή διασυνδεδεμένων βάσεων δεδομένων. Η διασύνδεση των δεδομένων από διαφορετικές πηγές, ο συσχετισμός και στη συνέχεια η χρήση τους θα είναι ένα βασικό σημείο διαφοροποίησης του Ιστού 3.0 έναντι των προκατόχων του.
Από ότι φαίνεται ο Ιστός 3.0 θα χαρακτηρίζεται και από τα ακόλουθα:

• Καθολική (τοπικά και χρονικά) ευρυζωνικότητα σύνδεσης. Η προσπέλαση των δεδομένων από οποιοδήποτε σημείο θα επιτευχθεί κυρίως με τη χρήση έξυπνων συσκευών κινητής τηλεφωνίας (smart phones) και εφαρμογών του σύννεφου (cloud applications).
• Χρήση τεχνολογιών ανοικτού κώδικα (open source techniques).
• Ταυτοποίηση οποιουδήποτε πόρου, μέσα από ένα σύστημα ενιαίου προσδιορισμού πόρων (universal resource identifier system).
• Παροχή των δεδομένων ως υπηρεσία (Data as a Service - DaaS).
• Παροχή του λογισμικού ως υπηρεσία (Software as a Service - SaaS).
• Τρισδιάστατη απεικόνιση γραφικών και βίντεο.

Πολλοί προσβλέπουν στον Ιστό 3.0, λέγοντας ότι οι τεχνολογίες του θα αποτελέσουν φίλτρο για την παροχή ‘σοφίας’, η οποία θα επικρατήσει της ‘τρέλας’. Από την άλλη μεριά, οι επικριτές τους υποστηρίζουν ότι ο συγκεκριμένος τρόπος σκέψης θα συμβάλει στη μείωση του εκδημοκρατισμού του Ιστού, στοιχείο που τον έκανε απίστευτα δημοφιλή σαν μέσο ανταλλαγής πληροφοριών, κοινωνικής αλληλεπίδρασης και έκφρασης.

Βιωματική Mάθηση στη Φυσική

Κάποια πειράματα που μας επηρέασαν σημαντικά

Δημήτρης Γ. Καπόπουλος

Δημήτρης Καπόπουλος

Η αναγνώριση της αξίας της βιωματικής μάθησης τείνει πλέον να γίνει καθολική. Το πεδίο εφαρμογής της επεκτείνεται δυναμικά από την εκπαίδευση των ενηλίκων και προς την εκπαίδευση των μαθητών, μιας και η πεποίθηση του Αμερικανού φιλόσοφου John Dewey (1859-1952), ότι “κάθε γνήσια μορφή εκπαίδευσης γεννιέται μέσα από την εμπειρία”, επαληθεύεται διαρκώς.

Ίσως θα ήταν αρκετά επίπονο έργο να βρεθεί κάποιο πεδίο εκπαίδευσης, στο οποίο να μην μπορούν να εφαρμοστούν, έστω και λίγες, μορφές βιωματικών μαθησιακών δραστηριοτήτων.

Αναφέροντας τα παραπάνω, μου έρχονται στο νου κάποιες ώρες στις οποίες παρακολούθησα ορισμένα πειράματα φυσικής. Αν και έχουν περάσει αρκετά χρόνια από τότε, μπορώ να πω ότι τα ενθυμούμε αρκετά καλά. Ήταν τόσο εντυπωσιακά; Ή μήπως ή παρουσίασή τους έγινε από κάποιον που γνώριζε και χρησιμοποιούσε βιωματικές μεθόδους; Πλέον, μπορώ να διακρίνω την εφαρμογή αρκετών από αυτές στη διδασκαλία του.

Πριν την διεξαγωγή του πειράματος παρατηρούσαμε τα υλικά που επρόκειτο να χρησιμοποιηθούν. Ήταν τοποθετημένα σε διάφορες θέσεις, κατά τρόπο που η όλη εικόνα θύμιζε θεατρικό σκηνικό.

Ο καθηγητής ζητούσε πάντα εθελοντές-βοηθούς, οι οποίοι εναλλάσσονταν σε κάθε νέο πείραμα. Κάποιοι από αυτούς μετέφεραν τα υλικά, κάποιοι πραγματοποιούσαν με τις οδηγίες του εποπτεύοντος καθηγητή το πείραμα, ενώ κάποιοι άλλοι κρατούσαν σημειώσεις για την πορεία του πειράματος, δημιουργώντας έτσι ένα χρήσιμο συμπληρωματικό εκπαιδευτικό υλικό.  

Πριν από κάθε βήμα, κατά την εκτέλεση του πειράματος, ο καθηγητής προκαλούσε μια δημιουργική συζήτηση με καταιγισμό ιδεών και αντιπαραθέσεων, που είχε στόχο την εκτίμηση του πιθανού αποτελέσματος. Με αυτόν τον τρόπο ενεργοποιούσε τη φαντασία και την κριτική μας σκέψη. Ενώ, μετά την ολοκλήρωση κάθε βήματος μας ενθάρρυνε ώστε να δίνουμε τη δική μας τεκμηρίωση για το αποτέλεσμα.

Στο τέλος του εγχειρήματος υπήρχε ένας γενικότερος διάλογος, που περιελάμβανε τους συσχετισμούς του πειράματος με άλλα παρεμφερή, ώστε να υπάρχει συνέχεια σε όλο του εύρος του διδασκόμενου μαθήματος. Μας καθοδηγούσε ώστε κατά το δυνατόν να απαντάμε εμείς οι ίδιοι τις ερωτήσεις μας.

Συνήθως έκλεινε τον κύκλο του πειράματος αγγίζοντας ξανά τα συναισθήματά μας, ζητώντας μας να εκφράσουμε επιγραμματικά τη γνώμη μας για την πιθανή συμβολή του πειράματος στην κατανόηση  της εκπαιδευτικής ύλης.

Σίγουρα στα πειράματα αυτά είχαμε ενεργή συμμετοχή. Θέλαμε να τα δούμε. Νοιώθαμε ερευνητές. Τα ‘ζούσαμε’. Γι’ αυτό και τα θυμόμαστε. Γι’ αυτό και μας και επηρέασαν σημαντικά.

“Μόνο ό,τι δέχθηκες με την ψυχή σου, 

μόνο αυτό μαθαίνεις και αυτό ενσωματώνεις 

στη ζωή σου και στο χαρακτήρα σου”       

                                                                  John Dewey  

Μην φτιάχνεις κάτι, που δεν μπορείς να συντηρήσεις

Μια βασική αρχή, την αξία της οποίας γνωρίζουν καλά οι έμπειροι σχεδιαστές διαδικτυακών τόπων

Δημήτρης Γ. Καπόπουλος

Αρκετές είναι οι φορές, που βλέπουμε να δημιουργούνται, ή να αναμορφώνονται διάφοροι διαδικτυακοί τόποι (sites) του δημόσιου ή του ευρύτερου δημόσιου τομέα, οι οποίοι προβάλλονται από τους υπεύθυνους πολιτικούς ή/και υπηρεσιακούς παράγοντες σαν σημαντικά έργα. Πολλοί μάλιστα διατείνονται, ότι δημιούργησαν μία πύλη (portal), που την προσφέρουν στον πολίτη και τις επιχειρήσεις για την ικανοποίηση των αναγκών τους, στα πλαίσια της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης (e-government), την οποίαν πλέον σχεδόν όλοι ευαγγελίζονται. 

Δυστυχώς όμως, σε πολλές των περιπτώσεων, το παρεχόμενο προϊόν δεν είναι πύλη, αλλά κάποιες στατικές σελίδες, που παρέχουν απλώς πληροφόρηση και βέβαια στερούνται διαδικτυακών εφαρμογών και υπηρεσιών, οι οποίες χαρακτηρίζουν τον Ιστό 2.0 (Web 2.0). Το θέμα δε γίνεται έντονα οχληρό, όταν η κοστολόγηση της εν λόγω "πύλης" υπερβαίνει κατά πολύ την αξία της.

Πάντως, ανεξάρτητα από το πόσο σημαντικό είναι το παραδοτέο προϊόν και το ύψος του κόστους, που απαιτήθηκε για την απόκτησή του, με την έναρξη της λειτουργίας του ελλοχεύει ένας σημαντικός κίνδυνος: Ο κίνδυνος του εκφυλισμού. Και ο εκφυλισμός στο χώρο του Διαδικτύου ακούει στο όνομα της μη επικαιροποίησης. Αυτή μπορεί να οφείλεται σε διάφορους λόγους, εκ των οποίων ο σημαντικότερος είναι η ανεπαρκής στελέχωση του έργου με το απαραίτητο προσωπικό (όχι αποκλειστικά τεχνικό), που συνεργαζόμενο θα ενσωματώνει στον διαδικτυακό τόπο τις νέες απαιτήσεις και θα τροποποιεί τα υπάρχοντα, σύμφωνα με τις υφιστάμενες αλλαγές στην κείμενη νομοθεσία και τις διαδικασίες λειτουργίας του οργανισμού. Και όταν λέμε απαραίτητο προσωπικό δεν εννοούμε απλώς  έναν ικανό αριθμό υπαλλήλων. Κυρίως αναφερόμαστε στα ποιοτικά χαρακτηριστικά, που πρέπει οι υπάλληλοι να έχουν και τα οποία σίγουρα περιλαμβάνουν τις γνώσεις την εμπειρία και την επίδειξη ενδιαφέροντος. Βέβαια, είναι γεγονός, ότι παράγοντες, όπως ο υπερβολικός φόρτος εργασίας των υπαλλήλων και η έλλειψη υποστήριξης του έργου από τα ανώτερα κλιμάκια της ηγεσίας, συνιστούν τροχοπέδη στην βιωσιμότητα του έργου.

Το επακόλουθο της μη επικαιροποίησης είναι το ότι οι ενδιαφερόμενοι πολίτες και επιχειρήσεις δεν λαμβάνουν την ορθή πληροφόρηση και το επίπεδο υπηρεσιών, που θα επιθυμούσαν. Αντ' αυτού επέρχεται σύγχυση, εκνευρισμός και χάσιμο χρόνου. Έτσι, τα αναμενόμενα θετικά αποτελέσματα μετατρέπονται σε αρνητικά. Η εμπιστοσύνη στον διαδικτυακό τόπο και κατ΄ επέκταση στον οργανισμό χάνεται και σε τέτοια περίπτωση θα μπορούσε κάλλιστα κάποιος να ισχυριστεί, ότι θα ήταν προτιμότερο ο διαδικτυακός τόπος να μην είχε λειτουργήσει καθόλου, ή να λειτουργούσε μόνο εκείνο το υποσύνολό του, που θα μπορούσε να τύγχανε της απαραίτητης επικαιροποίησης. Αυτός είναι και ο λόγος που οι έμπειροι σχεδιαστές διαδικτυακών τόπων γνωρίζουν την αξία της αρχής που λέει: ‘Μην φτιάχνεις κάτι, που δεν μπορείς να συντηρήσεις’.

Διαλειτουργικότητα Συστημάτων

Το θεσμικό στρώμα θεμέλιος λίθος του εγχειρήματος

Δημήτρης Γ. Καπόπουλος 

 
Η διαλειτουργικότητα (επικοινωνία συστημάτων με σκοπό την ανταλλαγή δεδομένων) δεν είναι απλά ένα τεχνικό θέμα. Είναι μια πολυσύνθετη υπόθεση που διαθέτει νομικές, διοικητικές, οικονομικές, οργανωτικές, κοινωνικές, ηθικές, πολιτιστικές και τεχνικές πτυχές.

Για να υπάρξει επιτυχής διαλειτουργικότητα συστημάτων θα πρέπει όλα αυτά τα θέματα να αντιμετωπιστούν επιτυχώς. Οποιοδήποτε πρόβλημα σε κάποια από τις ανωτέρω παραμέτρους θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει επικίνδυνα ένα σύστημα διαλειτουργικότητας. Ως προς την πολυπλοκότητα δε των συνιστωσών, θέλουμε να τονίσουμε, όσο και να φαίνεται παράξενο, ότι στις περισσότερες των περιπτώσεων, τα τεχνικά θέματα στη διαλειτουργικότητα είναι αυτά, που μπορούν να αντιμετωπιστούν με τη μεγαλύτερη ευκολία, σε σχέση με τα υπόλοιπα.

Ένα πλαίσιο διαλειτουργικότητας (interoperability framework) μπορεί να έχει τη δομή τεσσάρων στρωμάτων (interoperability layers). Κάθε ένα από αυτά τα μέρη έχει τη δική του αξία, γεγονός που σημαίνει ότι κατά τον σχεδιασμό των συστημάτων διαλειτουργικότητας πρέπει να λαμβάνονται από κοινού υπ’ όψιν. Ας τα δούμε αναλυτικά:

1. Θεσμικό
   Πρόκειται για την εναρμόνιση των νομικών πλαισίων, τα οποία καθορίζουν τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας των φορέων και των υπηρεσιών, που αυτοί παρέχουν.
   Τονίζουμε ότι ένα θεσμικό πλαίσιο, με τις νομοθετικές ρυθμίσεις και τις διατάξεις του, μπορεί να επηρεάσει θετικά ή αρνητικά όλα τα επόμενα στρώματα. Αυτός είναι και ο λόγος που το στρώμα αυτό το θεωρούμε θεμέλιο λίθο του όλου εγχειρήματος.
   Σαν παράδειγμα αρνητικής επιρροής αναφέρουμε τις προκηρύξεις για προμήθεια ‘Ολοκληρωμένων Πληροφοριακών Συστημάτων Υγείας’ (ΟΠΣΥ) των παλαιών Πε.Σ.Υ.Π., που ήταν 17 στον αριθμό, μέσω του επιχειρησιακού προγράμματος ‘Κοινωνία της Πληροφορίας’ του Γ’ ‘Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης’. Σε κάθε ΟΠΣΥ προβλεπόταν να λειτουργήσει ένας ‘Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας’ (ΗΦΥ) για κάθε ασθενή, ο οποίος θα κάλυπτε όλες τις υγειονομικές μονάδες του Πε.Σ.Υ.Π. Στη συνέχεια, τα Πε.Σ.Υ.Π. εξελίχθησαν σε Δ.Υ.ΠΕ. και αργότερα σε 7 Υ.ΠΕ. Αυτό είχε σαν συνέπεια, σε μία Υ.ΠΕ. να πρόκειται να λειτουργήσουν από 2 έως 4 ΟΠΣΥ διαφορετικών αναδόχων. Όμως, τα διαφορετικά ΟΠΣΥ θα πρέπει να συνλειτουργήσουν κυρίως σε επίπεδο ΗΦΥ. Το γεγονός αυτό δεν μπορεί παρά να επιφέρει ανασχεδιασμού και επιπλέον κόστος.
2. Οργανωτικό
   Αναφέρεται στον καθορισμό των στόχων, τη διαμόρφωση διαδικασιών (κυρίως σε θέματα διοικητικά–οικονομικά) και την επίτευξη συνεργασίας των φορέων που πρόκειται να συμμετέχουν στην ανταλλαγή πληροφοριών. Σημειωτέον ότι οι φορείς είναι πιθανόν να λειτουργούν με διαφορετικές εσωτερικές δομές και διαδικασίες.
   Για να εξασφαλιστεί η οργανωτική διαλειτουργικότητα, πρέπει να υπάρξουν νομοθετικές ρυθμίσεις καθώς και συμφωνίες μεταξύ των εμπλεκομένων φορέων.
   Είναι γεγονός, ότι πολλές φορές λόγω του επείγοντος της εισαγωγής της πληροφορικής στους οργανισμούς μηχανογραφούνται οι υφιστάμενες διαδικασίες, χωρίς να έχει προηγηθεί η βελτιστοποίησή τους μέσα από εργαλεία, που η ίδια η πληροφορική παρέχει. Τέτοιου είδους εργαλεία συνήθως βρίσκονται ενσωματωμένα σε πακέτα ‘Τεχνολογίας Λογισμικού Υποβοηθούμενης από Υπολογιστή’ (Computer Aided Software Engineering – CASE). Η βελτιστοποίηση των διαδικασιών αποτελεί ένα κρίσιμο στάδιο, το οποίο μπορεί να αναδείξει επικαλύψεις και γραφειοκρατικές κωλυσιεργίες. Στη συνέχεια, θα μπορούσε να υπάρξει αξιόπιστη πρόταση τυποποιημένων πλέον διαδικασιών, για την υιοθέτησή τους από όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς.
3. Σημασιολογικό
   Η σημασιολογική διαλειτουργικότητα (semantic interoperability) αναφέρεται στα περιεχόμενα της εφαρμογής, που πρόκειται να καλύψει η διαλειτουργικότητα. Διασφαλίζει, ότι η ακριβής έννοια των ανταλλασσόμενων πληροφοριών είναι κατανοητή από όλους. Η επίτευξη διαλειτουργικότητας σε σημασιολογικό επίπεδο επιτρέπει στα συστήματα να συνδυάζουν πληροφορίες από διάφορες πηγές και εκ των υστέρων να τις επεξεργάζονται αποτελεσματικά.
   Το πρώτο βήμα είναι ο καθορισμός του περιεχομένου της εφαρμογής και της ροής εργασίας (workflow). Στη συνέχεια, πρέπει να περιγραφούν οι πληροφορίες, όπως διαχέονται από τα διάφορα μέρη της εφαρμογής. Η περιγραφή πρέπει να γίνεται με τρόπο δομημένο, ώστε να μπορεί να κατανοηθεί και να χρησιμοποιηθεί από τους ενδιαφερόμενους. Αυτή η διαδικασία προϋποθέτει μια κοινή αντίληψη για τις οντότητες της εφαρμογής, τις βασικές έννοιες και τα βήματα, που απαιτούνται. Οι περιγραφές των διαδικασιών, τα μοντέλα και οι έννοιες, η ορολογία και η οντολογία της αναπαράστασης γνώσης πρέπει να μοιράζονται μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων με σαφήνεια.
   Στη σημασιολογική διαλειτουργικότητα είναι σημαντική η υιοθέτηση ενός κοινού λεξιλογίου-ορολογίας από όλα τα συστήματα και τις υπηρεσίες, που αυτά παρέχουν. Ο ορισμός και η συντήρηση των λεξικών συνήθως ανατίθεται σε κάποια κεντρική υπηρεσία.
4. Τεχνικό
   Ορίζεται ως η ικανότητα μεταφοράς και χρησιμοποίησης της πληροφορίας με ομοιογενή και αποτελεσματικό τρόπο μεταξύ των συστημάτων πληροφορικής των οργανισμών. Το στρώμα αυτό αναφέρεται σε τεχνικές προδιαγραφές (υλικού και λογισμικού) για την αποθήκευση, την επεξεργασία, τη μεταφορά, την παρουσίαση και την ασφάλεια δεδομένων και υπηρεσιών.

Εύρος επιρροής στρωμάτων διαλειτουργικότητας

Στη διπλανή εικόνα, μέσα από μια σχηματική αναπαράσταση, βλέπουμε το εύρος επιρροής των ειδών διαλειτουργικότητας. Η θεσμική μπορεί να θεωρηθεί πως αποτελεί υπερσύνολο της οργανωτικής, η οποία με τη σειρά της είναι υπερσύνολο της σημασιολογικής, που έχει υποσύνολο την τεχνική.
Καθίσταται λοιπόν προφανές, ότι το εγχείρημα της διαλειτουργικότητας στο σύνολό του, δεν έχει πολλές πιθανότητες επιτυχίας, εάν δεν ληφθούν σοβαρά υπόψη όλες οι πτυχές του και εάν δεν δοθεί στο θεσμικό πλαίσιο η πρωτεύουσα βαρύτητα, που του αρμόζει.

Πηγές: 

• Δημήτρης Γ. Καπόπουλος. “Η Συμβολή της Πληροφορικής στην Υγεία”. Εκδόσεις Δίαυλος, 2016.
• COM (2010) 744 (final). “Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of Regions. Towards Interoperability for European public Services”, 2010.
• ΚτΠ ΑΕ.“Ελληνικό Πλαίσιο Παροχής Υπηρεσιών Ηλ. Διακυβέρνησης και Πρότυπα Διαλειτουργικότητας”. (www.e-gif.gov.gr/portal/pls/portal/ docs/211041.pdf), 2008.

Ελληνική Λογοτεχνία

Αντίδοτο πολιτισμού στην οικονομική κρίση

Δημήτρης Γ. Καπόπουλος
Δημήτρης Καπόπουλος
Της οικονομικής κρίσης μεσούσης και του συνεχούς βομβαρδισμού μας από θλιβερές ειδήσεις, αποτελεί καλή πρόταση να αναζητήσουμε δρόμους διαφυγής για, έστω και μικρά, διαλείμματα “αποτοξίνωσης”. Διαλείμματα που πλέον πρέπει να θεωρούνται αναγκαία όχι μόνο για λόγους προαγωγής του πνεύματος αλλά και, κυρίως, για λόγους συμβολής στην ψυχική και σωματική μας υγεία.

Στο άρθρο ‘Η λογοτεχνική σκοπιά της κρίσης’ της Λίτσας Καποπούλου, προτείνεται η εξέχουσα ελληνική λογοτεχνία σαν ασφαλές καταφύγιο μέσα στον πολέμιο χώρο, που εδώ και αρκετό καιρό βρισκόμαστε.

Πως θα μπορούσε να διαφωνήσει κανείς; Το χώρο της ελληνικής λογοτεχνίας έχουν υπηρετήσει σημαίνουσες προσωπικότητες, προσφέροντάς μας πλήθος από ανυπολόγιστης αξίας δημιουργήματα. Μέσα σε αυτά βρίσκουμε χαρακτήρες που αντιμετώπισαν βίαιες καταστάσεις, που βρέθηκαν σε αντίξοες συνθήκες και που όμως στο τέλος τα κατάφεραν, προσφέροντάς μας ένα ξεχωριστό, ένα παραδειγματικό στίγμα δράσης, βασισμένο σε υψηλού κύρους διαχρονικές αξίες.

Μπορούμε ενστερνιστούμε τις ιδέες τους, να ταυτιστούμε με το ήθος τους, να ανακαλύψουμε την ομορφιά της απλότητας αλλά και το μεγαλείο της ορθολογισμένης σύνθεσης, να αντλήσουμε την απαραίτητη αισιοδοξία και δύναμη, που αναμφίβολα χρειαζόμαστε.

Η ελληνική λογοτεχνία, θεμελιώδες στοιχείο του πολιτισμού μας, συμβάλλει στην καλλιέργεια του καθενός και αποτελεί μία ελπίδα και ένα αντίδοτο στην κρίση, την κατάθλιψη, την πίκρα και την απόγνωση.